FREQUENTLY GIVEN ANSWER
Hoe pakken we het zwerfvuil in ons park aan?
Dankzij corona hebben we opnieuw massaal de parken, bossen en natuurgebieden in onze buurt ontdekt. Dat toont zich helaas ook in de hoeveelheden achtergelaten afval. Dit is ook het geval in het Rivierenhof, al jaren een populaire plek om te wandelen, te fietsen of gewoon te genieten van de natuur in de stad. Provincie Antwerpen besloot om in samenwerking met Mooimakers de zwerfvuil- en sluikstortproblematiek aan te pakken. Maar hoe start je daarmee? We delen graag onze bevindingen met jullie.
Het frequente antwoord van de provincie
Om zwerfvuil en sluikstort aan te pakken, is het cruciaal om in te zetten op vier zaken: de verbetering van de infrastructuur, communicatie, participatie en handhaving.
1. Infrastructuur / opruiming
Op de hotspots verwijderden we een aantal vuilnisbakken. We vervingen ze door afvaleilanden waar bezoekers PMD en restafval meteen kunnen sorteren. De afvaleilanden staan goed zichtbaar en mooi ingericht op strategische locaties. We kozen voor kleine inwerpopeningen om sluikstort en verstopping van de vuilnisbak tegen te gaan. Grote pictogrammen geven de sorteerregels aan. Tijdens drukke zomermaanden verhoogden we de capaciteit van de vuilnisbakken. Bovendien kregen alle domeinwachters een kleine afvalgrijper waarmee ze het zwerfvuil dat ze onderweg tegenkwamen, gemakkelijk konden oppikken en wegsmijten.
2. Communicatie
We voerden een communicatiecampagne die draaide rond #onzenhof en o.a. foto’s van buurtbewoners toonde. Met de campagne wilden we meegeven dat het Rivierenhof een plek is van iedereen, voor iedereen. We maakten de openbare ruimte dus persoonlijker en zo speelden we in op het verantwoordelijkheidsgevoel van de bezoekers. Daarnaast verhoogde deze campagne de perceptie van sociale controle.
De fotoborden stonden aan de afvaleilanden en op andere strategische locaties in het park. Elke doellocatie kreeg een passende foto met bijhorende slogan mee. De campagne werd eind april gelanceerd en gepromoot via alle mogelijke communicatiekanalen (website Rivierenhof, social media, nieuwsbrieven, brochures, pers, …). Aanvullend op de geplande acties besloot de provincie om ook andere vaste communicatie in het park te plaatsen. Tijdens de zomermaanden lag de focus daarbij op een aantal zitbankjes en picknicktafels.
3. Participatie
De buurtbewoners van het Rivierenhof speelden een heel belangrijke rol in het project:
- Buurtbewoners en parkbezoekers poseerden voor de campagnefoto’s. Hiervoor zetten we een heuse fotoshoot op poten.
- Tijdens de zomermaanden organiseerden we elke laatste zondag van de maand een ‘zwerfvuilzondag’ met de buurtbewoners. Ideaal om iedereen te betrekken bij het project én om elkaar beter leren kennen.
- Om de bezoekers op een veilige en speelse manier te laten bijdragen aan een schoner park, lanceerden we de Afvalbingo. Men kon een bingolijst en opruimmateriaal vragen en zo spelenderwijs afval ruimen. Vooral gezinnen met kinderen en scholen deden hieraan mee.
4. Handhaving
Sinds de lancering van de campagne besteden de domeinwachters extra aandacht aan het correct weggooien van afval en het tegengaan van sluikstort. Als ze een overtreding zien, spreken ze de daders er direct op aan. Bezoekers vragen ze vriendelijk hun afval niet achter te laten. Dit verhoogt de sociale controle en hierdoor verdwijnt de anonimiteit.
In de zomermaanden richtte een anonieme handhavingsactie zich specifiek op zwerfvuil, sluikstort, hondenpoep en het aan de leiband houden van honden. De domeinwachters, buurtregisseurs, stadstoezichters en wijkagenten liepen ‘in burger’ rond in het park. Omdat die samenwerking heel positief verliep, gaan ze dit in de toekomst vaker doen.
Welk resultaat boekten deze acties?
Gedurende de projectperiode werden er vier zones systematisch gemonitord. De monitoring bestond uit het tellen van het aantal stuks zwerfvuil (opgedeeld per fractie), het aantal stuks sluikstort, de vullingsgraad van de vuilnisbakken en het aandeel gesorteerd afval.
De eerste reeks van zes metingen liep van november 2020 tot en met april 2021 (nulmeting). Na de implementatie van de maatregelen volgde een effectmeting. In een van de meetzones, parking Zuid, werden geen maatregelen uitgevoerd. Deze zone doet dienst als controle en geeft daarmee een beeld van het te verwachten aantal stuks zwerfvuil tijdens de lente- en zomermaanden indien er geen maatregelen worden getroffen.
Als we het aantal stuks zwerfvuil uit de effectmeting vergelijken met het te verwachten aantal stuks zwerfvuil, zien we voor alle drie de zones een significante daling van het aantal stuks zwerfvuil: speeltuin Kasteel -43%, parking Oost -51% en parking West -34%. Op basis van deze monitoring kunnen we concluderen dat de maatregelen zorgen voor een derde tot de helft minder zwerfvuil. Ook het sorteren van PMD en restafval in de afvaleilanden gebeurde goed (gemiddeld 80% zuiver). De bezoekers van het Rivierenhof zetten de sorteerregels van thuis dus verder in de openbare ruimte.
Meer info:
Wil je ook zwerfvuil of sluikstort aanpakken in je gemeente? Wil je op lokaal niveau een onderbouwd beleid uitbouwen of een specifieke maatregel uittesten? Mooimakers biedt je inhoudelijke, financiële en logistieke ondersteuning.
Wil je net zoals het Rivierenhof aan de slag met monitoring om het succes van de aanpak van een zwerfvuilprobleem ook met cijfers te kunnen onderbouwen? Dan kan je terecht op deze pagina met informatie over een kwantitatieve telling. Heb je interesse in andere meetmethodes, dan vind je daarover hier meer info terug.
Op 22 november organiseert Mooimakers haar derde Inspiratiedag. Een congres met een dagvullend programma rond zwerfvuil en sluikstort. Steden, gemeenten, afvalintercommunales, Vlaamse partners, bedrijven en andere stakeholders zijn uitgenodigd in Lamot te Mechelen om geïnspireerd te worden en kennis te delen rond verschillende deelaspecten van zwerfvuil en sluikstort. Tijdens de lunchonderbreking kan je ervaringen uitwisselen met andere aanwezigen en natuurlijk ook met Mooimakers.
Meer weten?
Renee Beerens
Publiekswerking provinciale groendomeinen regio Antwerpen
Deel dit artikel