"FABulous Farmers" wapent landbouwers tegen klimaatverandering
Wat houdt de actie in?
FABulous Farmers is een Europees project waarin we met landbouwers op zoek gaan naar passende FAB-maatregelen. Dit zijn maatregelen die de functionele agrobiodiversiteit (FAB) - of het stukje van de biodiversiteit dat nuttig is voor de landbouw - stimuleren. Dat kan gaan van bestuivers of predatoren aantrekken met bloemenranden tot werken aan het bodemvoedselweb. Door FAB te stimuleren heeft de landbouwer minder nood aan externe inputs, zoals kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen. In totaal definieerden we 10 FAB-maatregelen waarmee de landbouwer aan de slag kan!
Waarom deze actie?
Minder middelen gebruiken, betekent minder kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen produceren en transporteren. Verschillende maatregelen, zoals toediening van organische stof, vruchtwisseling of het gebruik van groenbedekkers, verhogen het organische stofgehalte van de bodem. De koolstof wordt vastgelegd in de bodem en komt niet in de lucht terecht. Ideaal voor het klimaat én de landbouwer. Een bodem die rijk is aan organisch materiaal heeft immers een betere waterhuishouding. Zo infiltreert het water beter en blijven er minder plassen staan op het veld. De bodem houdt dit water ook langer vast, waardoor de gewassen periodes van droogte beter kunnen overbruggen.
De Hooibeekhoeve is een proefboerderij voor melkvee en voedergewassen en test en vergelijkt zelf een aantal van deze maatregelen. De resultaten delen we graag met landbouwers tijdens demonstratie- en netwerkmomenten. Zo zien landbouwers met eigen ogen de effecten, kunnen ze vragen stellen en ervaringen uitwisselen. Het is erg belangrijk om de landbouwers voldoende handvaten en garanties te geven voor ze hier zelf mee aan de slag kunnen.
De samenwerking in een Europese context is extra interessant! Andere landen gebruiken sommige technieken standaard, terwijl wij ze niet kennen of toepassen. Hooibeekhoeve heeft zo de Franse werkwijze van snijgranen* getest en landbouwers geïnspireerd om dit ook te doen.
* Snijgranen zijn granen die in het voorjaar een keer gemaaid worden om aan het vee te voeren. Daarna schiet de plant terug op en vormt hij graan, dat in de zomer wordt geoogst.
Onder welke doelstelling vind je je actie terug op Plan Vandaag?
- Onze organisatie is klimaatneutraal en klimaatveilig.
- Het klimaatbewustzijn groeit bij iedereen.
- We versterken de open ruimte als klimaatbuffer.
- Onze stads- en dorpskernen zijn klimaatneutraal en klimaatveilig.
- Onze energie is maximaal lokaal en hernieuwbaar.
- Onze mobiliteit is gezond met minder CO₂-uitstoot.
- Onze economie is klimaatneutraal en klimaatveilig georganiseerd..
Hoe realiseer je deze actie?
Kennis over FAB was voor het project een kaas met gaten. Er bestond wel veel informatie, maar vaak werd die enkel lokaal gebruikt. Tijdens het project brachten we deze kennis samen en stelden ze online beschikbaar voor landbouwers.
14 pilootgebieden
Op het terrein werken we in 14 pilootgebieden. Binnen zo’n pilootgebied kijken we naar de noden van de landbouwers en hoe we hierop kunnen inspelen met behulp van de 10 FAB-maatregelen. Hooibeekhoeve werkt samen met Boerennatuur Vlaanderen en Landschapspark de Merode in pilootgebied de Merode. Hooibeekhoeve richt zich op de FAB-maatregelen gelinkt aan bodemkwaliteit. Daarbij voeren we proeven uit waarbij we bijv. het effect van verschillende groenbedekkers of machines met elkaar vergelijken. We kijken daarbij naar zaken zoals opbrengst en kwaliteit. Die informatie geven we via verschillende laagdrempelige kanalen door aan de landbouwers.
Praktijkproef: onderwerken groenbedekkers
12 businessmodellen
Op basis van wat we leerden in de pilootgebieden maakten we 12 businessmodellen voor de financiering van de opstart en bestendiging van de FAB-maatregelen. Zo gebruiken ze in Normandië het snoeihout van de haagkanten om een lokaal zwembad te verwarmen. Omdat het investeren in nieuw plantgoed of machines vaak duur is, werken we aan een digitale marktplaats waar je een landbouwer financieel kan ondersteunen met zijn FAB-project. Dit najaar kan je ook in Vlaanderen landbouwers steunen.
Tot slot is een ondersteunend beleid erg belangrijk voor een langdurig engagement van de landbouwers. In dat kader schreven we, samen met de landbouwers, een Europese en Vlaamse beleidspaper om aanbevelingen te doen.
'BIODIVERSITEIT STOPT NIET AAN DE RAND VAN EEN VELD'
Omdat de biodiversiteit niet stopt aan de rand van het veld, is het belangrijk om ook andere mensen te betrekken. Landschapspark de Merode en Rurant organiseerden daarom een mooi stukje ‘citizen science’ in het pilootgebied. De burgers gingen aan de slag met een tuintje van 1 m², met overal dezelfde plantjes. Ze bestudeerden de spinnen, luizen, lieveheersbeestjes en alle andere beestjes in hun tuintje, gaven water volgens het schema en wogen hun opbrengst. UGent analyseerde alles en linkte dit aan de omgeving van het tuintje (aanwezigheid van bos, huizen, akkers, grasland).
Wat wil je concreet bereiken?
We willen tegen eind 2023 bij 415 bedrijven in 6 landen FAB-maatregelen invoeren. Zo werken we aan impact op 25000 hectare en een gemiddelde daling van middelengebruik van 30%.
Welke tip of advies wil je nog meegeven?
Een verandering hoeft niet groots te zijn voor een grote impact. Ga met kleine stapjes die voor jouw bedrijf haalbaar zijn!
Wie ben jij?
Ik ben Katrien Geudens, Onderzoeker voedergewassen, 42 jaar, projectmedewerker en trekker van communicatie voor FABulous Farmers.
Samen met Ellen Truyers trek ik de communicatie van het hele project. Dat betekent de website voorzien van alle informatie, Facebookposts maken, evenementen en demonstraties organiseren. Gert Van de Ven neemt de organisatie van de proefvelden in pilootgebied de Merode op zich.
In het project werken we met 14 partners uit Vlaanderen, Duitsland, Frankrijk, Luxemburg, Nederland en het Verenigd Koninkrijk. Een inspirerende mix van onder andere (praktijk)onderzoekers, landbouworganisaties en een landbouwschool.
WAT IS PLAN VANDAAG?
Met meer dan 200 klimaatacties werkt de provincie aan een leefbare en klimaatveilige toekomst. Alle acties samen vormen een ambitieus klimaatplan om de klimaatdoelstellingen van 2030 te behalen: Plan Vandaag. Of ook: plan vandaag voor het veilige klimaat van morgen.
Meer weten? Bekijk alle acties op www.planvandaag.be.
Met het klimaatplan 'Plan Vandaag' maken we werk van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen. We vertalen SDG 13 ‘Neem dringend actie om de klimaatverandering en haar impact te bestrijden’ in concreet beleid.
