LEEFWERELD WEEFWERELD
Gezonder naar school door de schoolstraat
Een schoolstraat kan bijdragen tot een aangenamere leefomgeving en gezondheidswinst bieden voor de schoolkinderen. Dat blijkt uit een studie van de Partnerorganisatie Milieugezondheidszorg. De specifieke schoolomgeving bepaalt mee hoe sterk de luchtkwaliteit verbetert door een schoolstraat. Is een schoolstraat ingebed in een ruimer mobiliteitsplan, dan is het één van de mogelijkheden voor lokale besturen om via de publieke ruimte in te zetten op gezondheid.
Een schoolstraat is een straat die aan het begin en einde van de schooldag gedurende een korte periode wordt afgesloten voor gemotoriseerd vervoer. De bedoeling van een schoolstraat is om de vicieuze cirkel te doorbreken: meer en meer ouders brengen hun kind met de auto naar school omdat de schoolomgeving alsmaar gevaarlijker wordt.
Met een interventiestudie onderzocht de Partnerorganisatie Milieugezondheidszorg het effect van een schoolstraat op mobiliteit, luchtkwaliteit, geluid, gezondheid en welbevinden. De organisatie is een onderzoeksconsortium van het Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH), de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) en het Vlaams Instituut Gezond Leven. Het Agentschap Zorg en Gezondheid zorgt voor financiering en opvolging.
Voor en na
In vijf testschoolstraten in Vlaanderen werd tweemaal dezelfde set metingen uitgevoerd. De meting vóór de inrichting van de schoolstraat werd vergeleken met de meting drie weken na de start van de schoolstraat. Zo kon men beoordelen of de schoolstraat een gunstig effect had.
“Via een bevraging van ouders en kinderen uit de lagere school, peilden we naar hun transportkeuze en welbevinden”, zegt Karen Van de Vel van de VITO, die het onderzoek leidde. “In de schoolomgeving registreerden we de passage van auto’s en fietsers via telslangen. We monitorden ook de concentratie aan NOₓ, zwarte koolstof (roet) en (ultra) fijn stof, en het geluidsdrukniveau in de buurt van de school. Bij 235 schoolkinderen onderzochten we effecten op de luchtwegen via 2 ademtesten. Effecten op hart en bloedvaten onderzochten we via een meting van de bloeddruk, hartslag en dikte van de bloedvaatjes in het netvlies van het oog.” De onderzoeken gebeurden tussen februari 2019 en maart 2020.
“Een schoolstraat leidt tot gezondheidswinst op verschillende vlakken. Het is dus een tool voor lokale besturen om een Gezonde Publieke Ruimte te creëren.”
Subtiele, gunstige effecten
Drie weken na de start van de schoolstraat zijn er subtiele, gunstige veranderingen meetbaar op vlak van mobiliteit, luchtkwaliteit, lawaai, gezondheid en welbevinden. Zo wandelen, steppen of fietsen er gemiddeld 4% meer kinderen naar school onder invloed van de schoolstraat. Deze toename in actief transport stijgt met de leeftijd.
De schoolstraat heeft een gunstig effect op de luchtkwaliteit in de buurt van de schoolpoort. Bij scholen met druk lokaal verkeer, is de verbetering duidelijker. Bij scholen in een stedelijke omgeving is het effect beperkter omdat de achtergrondvervuiling een grote rol blijft spelen.
Het geluid van verkeer neemt af tijdens de periode van de schoolstraat, maar het algemene geluidsklimaat verandert niet. Kinderen ervaren wel minder lawaai in de schoolomgeving. De gezondheid van de luchtwegen bij schoolkinderen verbetert: de waarde van een ontstekingsparameter daalt met 14%, terwijl de elasticiteit van de luchtwegen met 10% verbetert. Deze cijfers zijn gemiddelde waarden, het effect is niet in alle scholen even uitgesproken.
Vicieuze cirkel doorbreken
De schoolstraat wordt door de meeste ouders positief beoordeeld op vlak van welbevinden en veiligheid. Tijdens de testfase ontstond er een groot draagvlak bij de ouders om de schoolstraat definitief in te voeren. Een bepaalde ouder antwoordde via de vragenlijst: “Ik kan met een gerust gemoed naar het werk, want ik weet nu dat mijn kinderen veilig met de fiets naar school kunnen gaan.” Een schoolstraat kan wel degelijk de vicieuze cirkel van verkeersdrukte en onveiligheid rond de schoolpoort doorbreken.
Tool voor een Gezonde Publieke Ruimte “Een schoolstraat leidt tot gezondheidswinst op verschillende vlakken. Voor lokale besturen is het dus een tool om een Gezonde Publieke Ruimte te creëren”, zegt Annelies De Decker van het PIH. “Voor elke locatie wordt best bekeken wat de meest optimale manier is om de schoolomgeving veiliger, aangenamer en gezonder te maken. De schoolstraat kan voor veel schoolomgevingen een interessante keuze zijn, naast andere strategieën die passen in een gezond mobiliteitsbeleid. Een grotere of langdurige autoluwe zone rond scholen kan voor nog meer gezondheidswinst zorgen. Om het draagvlak voor de maatregel te vergroten, wordt best samengewerkt met vertegenwoordigers van alle spelers (school, ouders, buurt, lokale handelaars en bedrijven, verschillende beleidsdomeinen), en gezocht naar win-winsituaties.”
