Groenbeleving in onze domeinen zorgt voor een groter klimaatbewustzijn
Wat houdt de actie in?
In heel onze provincie vind je een breed aanbod aan groen- en recreatiedomeinen: van grote bosgebieden tot parken met kastelen en botanische collecties. Iedereen is er welkom om even te ontspannen. Contact met de natuur is belangrijk voor ons welzijn én verhoogt het klimaatbewustzijn. Met de focus op natuur en groenbeleving geven we onze bezoekers ‘goesting’ om buiten in het groen te zijn. Bovendien stimuleren we hun maatschappelijke betrokkenheid en zetten we hen op weg naar klimaatbewust burgerschap. Dat begint bij kinderen en jongeren, die samen met hun klas deelnemen aan een natuureducatieve activiteit. Gezinnen, volwassenen en andere doelgroepen ervaren via onze evenementen, workshops en doe-het-zelfpakketten hoe de natuur mee verandert met het klimaat.
Waarom deze actie?
Het vrijwaren en creëren van groen(blauwe) ruimte wordt steeds belangrijker. Bovendien moet het groen bereikbaar, toegankelijk en doorwaadbaar zijn, opdat bezoekers het kunnen ervaren en beleven. Daarom zijn er in onze domeinen naast de natuurzones ook zones om te wandelen en te spelen. In elk domein vormt groen het kader van een vrijetijds- en belevingsaanbod. We beheren onze domeinen klimaatrobuust: zo spelen we in op de veranderende ecologie.
Deze uitdaging creëert ook kansen om het kwalitatieve belevingsgroen te behouden. We voorzien verkoelend groen (meer schaduwbomen) en breiden de botanische collecties uit met klimaatrobuuste plantengroepen die ook belevingswaarde toevoegen.
Tijdens rondleidingen wijzen we de bezoekers op de zichtbare gevolgen in de natuur en op de beheersmaatregelen die we nemen omwille van de klimaatverandering. Zo verhogen we het klimaatbewustzijn bij de deelnemers.
Ook tijdens evenementen en workshops heeft de provincie een voorbeeldfunctie. We stimuleren bezoekers om met de fiets of het openbaar vervoer te komen, werken waar mogelijk met lokale producten, voorkomen afval …
Arboretum in Kalmthout: Eikenbladige Hortensia (Hydrangea quercifolia ) en Perzisch ijzerhout (Parrotia persica) kunnen goed tegen droge zomers.
Onder welke doelstelling vind je je actie terug op Plan Vandaag?
- Onze organisatie is klimaatneutraal en klimaatveilig
- Het klimaatbewustzijn groeit bij iedereen
- We versterken de open ruimte als klimaatbuffer
- Onze stads- en dorpskernen zijn klimaatneutraal en klimaatveilig
- Onze energie is maximaal lokaal en hernieuwbaar
- Onze mobiliteit is gezond met minder CO₂-uitstoot
- Onze economie is klimaatneutraal en klimaatveilig georganiseerd.
Hoe wil je de actie realiseren?
Dankzij de educatieve programma’s in de verschillende domeinen komen leerlingen de natuur ontdekken en echt beleven. Ze ervaren hoe de natuur zich aanpast aan de klimaatverandering. Het contact met de natuur beïnvloedt hun houding, vertelt een leerkracht: “Door de wandeling krijgen ze respect voor wat groeit en bloeit in het bos.”
Enkele klimaatlinken die aan bod komen in de educatieve programma’s:
- Het verhaal van de koekoek en de koolmees tijdens een lentewandeling: “Door de opwarming van de aarde gaan sommige vogels bij ons vroeger broeden. De koekoek komt dan te laat terug van zijn reis naar het zuiden en vindt minder nesten om zijn eieren in te leggen.” (…) “De koolmees voedt zich met rupsen van de kleine wintervlinder. Door de klimaatverandering verpoppen de rupsen zich vroeger, waardoor de mezen minder rupsen vinden voor hun jongen.”
- Tijdens het programma ‘Weet wat je eet’ leren kinderen over verschillende types boerderijen, hoe de dieren er leven en welke effecten dat heeft op ons klimaat. De leerlingen ontdekken dat ze mee kunnen bepalen hoe voedsel geproduceerd wordt.
- In het sprookjeshuis ontdekken kinderen klimaatpoëzie. Klimaatdichters klagen de klimaatproblematiek aan en roepen met hun woorden op tot verandering. Tijdens deze activiteit schrijven leerlingen hun eigen klimaatgedicht.
Sprookjeshuis in Rivierenhof, Antwerpen
Met geleide wandelingen, speurtochten en doe-het-zelfactiviteiten voor gezinnen informeren en stimuleren we het brede publiek om een houding van respect en duurzaam gedrag aan te nemen.
Enkele voorbeelden van klimaatlinken die aan bod komen tijdens de geleide wandelingen:
- Blauwe reigers zijn trekvogels. Maar omdat het hier nu voldoende warm is om de winter door te komen, blijven ze vaker bij ons.
- Tijdens lange periodes van regen kunnen uilen in de problemen komen. Naast hun zicht gebruiken ze ook hun uitstekende gehoor om muizen te lokaliseren. Bij veelvuldige regen horen ze minder goed waar er muizen zijn. Gebeurt dat wanneer ze jongen hebben, dan kunnen de uilenjongen sterven aan voedselgebrek.
- Vroeger vond je in de Vlaamse bossen veel fijnsparren. Sinds de warme, droge zomers van 2018 en de jaren erna zijn ze kwetsbaar voor aantasting. Deze boomsoort gedijt immers goed in een voldoende vochtig klimaat. De letterzetter (een schorskever) profiteerde ervan en breidde sterk uit. Het gevolg? Vele duizenden fijnsparren stierven, en op verschillende plaatsen werden ze preventief gekapt.
- Sinds een viertal jaren zitten er bevers in het Prinsenpark. Ze kwamen niet terug door de klimaatverandering, maar de bouw van hun dammen had, in combinatie met de klimaatverandering, een effect op de waterhuishouding. Dankzij die dammen is het domein natter. Enerzijds is dat een voordeel in lange droge periodes: het grondwaterpeil daalt dan minder diep. Anderzijds heeft het gevolgen voor de wandelpaden, die in de winter erg nat zijn.
In samenwerking met de Bosgroepen organiseerden we het voorbije jaar in heel wat domeinen boomplantacties met scholen, jeugdverenigingen, gezinnen … Bij zo’n aanplant kiezen we voor klimaatrobuuste soorten. Door kinderen, jongeren en volwassenen bij de plantacties te betrekken, hopen we hen respect en zorg voor de natuur mee te geven. Ook in 2025 planten we nieuwe bomen aan.
Wat heb je al bereikt?
In 2024 werden bijna 35.000 bomen aangeplant in de verschillende groen- en recreatiedomeinen.
Meer dan 6000 bezoekers namen tijdens het voorbije jaar deel aan een activiteit met een duidelijke klimaatlink.
Nog eens 38.293 leerlingen namen deel aan een schoolactiviteit die vooral gericht is op natuurbeleving, maar waarbij ook linken met het klimaat worden gelegd.
Welke tip of welk advies wil je nog meegeven?
Laat je verrassen door de schoonheid van onze groen- en recreatiedomeinen. Word je bewust van de impact van de klimaatverandering op onze natuur, en stap met een sprankeltje klimaatbewustzijn in je hoofd, en de natuur in je hart, weer naar buiten. Kom zo vaak terug als je wil en breng je familie, vrienden en buren mee.
Wie ben jij?
Als publieksmedewerker in de provinciale groendomeinen regio Mechelen werk ik, Sarah Wouters, samen met mijn collega’s een gevarieerd aanbod uit voor onze bezoekers. We gaan op zoek naar klimaatlinken die de deelnemers uitdagen om klimaatbewust te denken en handelen.
We werken ook samen met de collega’s van de andere domeinen. Als publieksmedewerkers wisselen we kennis en ervaring omtrent het aanbod uit. De domeinwachters en de technische ploegen delen hun kennis over bijvoorbeeld klimaatrobuuste aanplanten.
Een overzicht van onze domeinen vind je hier: Parken en domeinen – Provincie Antwerpen.
Foto: Tijdens een uitwisselingsmoment bestuderen de publieksmedewerkers de waterzuivering van de natuurspeeltuin in de Averegten.
WAT IS PLAN VANDAAG?
Met meer dan 200 klimaatacties werkt de provincie aan een leefbare en klimaatveilige toekomst. Alle acties samen vormen een ambitieus klimaatplan om de klimaatdoelstellingen van 2030 te behalen: Plan Vandaag. Of ook: plan vandaag voor het veilige klimaat van morgen.
Meer weten? Bekijk alle acties op www.planvandaag.be.
Met het klimaatplan 'Plan Vandaag' maken we werk van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen. We vertalen SDG 13 ‘Neem dringend actie om de klimaatverandering en haar impact te bestrijden’ in concreet beleid.
Meer weten?
Sarah Wouters
Publieksmedewerker provinciale groendomeinen regio Mechelen
Deel dit artikel