Provinciale masterplannen water en droogte als wapen tegen klimaatverandering
Wat houdt de actie in?
Voor al onze provinciale domeinen maken we een masterplan water en droogte op. Het doel? Een integrale visie uitwerken met concrete maatregelen en acties die een antwoord bieden op de water- en droogte-uitdagingen die de sites, in het bijzonder de groendomeinen, ondervinden. Het masterplan water en droogte vormt zo een leidraad voor de toekomstige ontwikkeling van deze sites. Het eerste masterplan, dat voor de Lilse Bergen, is al verschenen.
Concreet werken we altijd rond vijf doelstellingen:
- Inzetten op ontharding en het maximaal infiltreren van regenwater.
- Het waterverbruik verduurzamen (circulair gebruik van regenwater en grijswater).
- Beperken van de daling van de grondwatertafel (grondwater oppompen beperken).
- Creëren van een klimaatadaptieve site (met meer visueel water en groen).
- De waterkwaliteit verbeteren (rioleringsstelsel en waterzuivering optimaliseren).
Onder welke doelstelling vind je je actie terug op Plan Vandaag?
- Onze organisatie is klimaatneutraal en klimaatveilig.
- Het klimaatbewustzijn groeit bij iedereen.
- We versterken de open ruimte als klimaatbuffer.
- Onze stads- en dorpskernen zijn klimaatneutraal en klimaatveilig.
- Onze energie is maximaal lokaal en hernieuwbaar.
- Onze mobiliteit is gezond met minder CO2-uitstoot.
- Onze economie is klimaatneutraal en klimaatveilig georganiseerd.
Waarom deze actie?
Door de klimaatverandering krijgen de provinciale sites te maken met langere periodes van droogte en meer intense neerslag. De laatste jaren merken we bijvoorbeeld dat onze (groen)domeinen in de zomer steeds meer last hebben van de droogte. Het grondwater daalt dan sterk en het is niet eenvoudig om alle beplantingen voldoende water te geven. Wanneer het dan toch regent, is het een uitdaging om dit water op te slaan en in droge periodes in te zetten.
In 2023 realiseerden we het eerste masterplan water en droogte voor recreatiedomein de Lilse Bergen. Deze uitdagingen rond waterhuishouding komen daarin aan bod:
- De site gebruikt grond- en drinkwater om aan de watervraag te voldoen. Maar dit zijn kostbare waterbronnen. Voor bepaalde toepassingen zoals het doorspoelen van toiletten volstaat water van mindere kwaliteit. De kwaliteit van het gebruikte water moet aangepast worden aan de toepassing ervan.
- Een deel van het regenwater dat via de daken wordt opgevangen, wordt momenteel niet gebruikt en gaat naar de riolering.
- De algemene waterinfrastructuur is verouderd.
Hoe heb je de actie gerealiseerd?
Eerst stelden we een omgevingsanalyse van de Lilse Bergen op, met onder meer een inventarisatie van de oppervlaktewateren en waterlopen, bodemopbouw en infiltratiecapaciteit en de grondwaterstanden. Ook brachten we de watervraag in kaart via de opmaak van een waterbalans.
Hieraan koppelden we concrete maatregelen en acties volgens de principes van de Ladder van Lansink (zie figuur).
In de Lilse Bergen willen we overschakelen naar grijs water (gezuiverd douchewater) om de toiletten door te spoelen. Dit vermindert het gebruik van kostbaar grond- en drinkwater. Bovendien willen we regenwater maximaal opvangen in regenwaterputten voor hergebruik of in infiltratievoorzieningen om het grondwater aan te vullen. We berekenden de benodigde capaciteit van deze putten en voorzieningen in het masterplan en het doel is om deze ‘ruimte voor water’ in de toekomst op de site uit te bouwen.
Een andere belangrijke maatregel is de vervanging van de bestaande overloop van de grote recreatievijver, die nu nog op de riolering is aangesloten, door een nieuwe, hogere overloop. Dit zorgt ervoor dat minder vijverwater verloren gaat. De nieuwe overloop krijgt een aparte verbinding naar de nabijgelegen Haarlebeek. Via stuwtjes en infiltratiezones langs deze verbinding kan het water maximaal infiltreren. We streven ernaar om deze verbinding zo open en bovengronds mogelijk te houden zodat bezoekers meer waterbeleving ervaren.
Deze maatregelen zijn samengevat in een actieplan. Nu is het tijd om deze acties in praktijk te brengen.
Wat heb je al bereikt of wil je concreet bereiken?
Tot nu toe hebben we één masterplan voltooid: voor de Lilse Bergen. Ons doel is om ook voor de andere sites en domeinen de volgende jaren een masterplan op te maken.
Welke tip of advies wil je nog meegeven?
Om onze provinciale domeinen te wapenen tegen de klimaatverandering moeten we enerzijds ‘ruimte voor water’ creëren om wateroverlast in de toekomst te vermijden. Anderzijds moeten we onze sites gebruiken als ‘spons’ waarbij we regenwater zoveel mogelijk vasthouden en slim en duurzaam inzetten.
Wie?
Karel Biesemans: “Als projectingenieur zet ik samen met mijn collega’s van team Bouwtechniek (Dienst Architectuur en Vastgoed) mijn schouders onder de opmaak van de masterplannen. Naast masterplannen voor water en droogte maken we voor de provinciale sites ook masterplannen op rond energie. Hiervoor werken we nauw samen met de gebruikers van de sites en met externe studiebureaus.”
WAT IS PLAN VANDAAG?
Met meer dan 200 klimaatacties werkt de provincie aan een leefbare en klimaatveilige toekomst. Alle acties samen vormen een ambitieus klimaatplan om de klimaatdoelstellingen van 2030 te behalen: Plan Vandaag. Of ook: plan vandaag, voor het veilige klimaat van morgen.
Meer weten? Bekijk alle acties op www.planvandaag.be.
Met het klimaatplan 'Plan Vandaag' maken we werk van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen. We vertalen SDG 13 ‘Neem dringend actie om de klimaatverandering en haar impact te bestrijden’ in concreet beleid.
